Lösemi kemik iliğinde blast isimli kötü huylu kan hücrelerinin kontrolsüzce çoğalması sonucu oluşan bir hastalıktır. Löseminin nedenleri henüz tam olarak bilinmemektedir. İlik hücresi değişime girdiğinde, birçok hücreye bölünerek normal hücrelerden daha fazla büyür, daha çok yaşar ve zaman içerisinde hastalık oluşturur. Löseminin bazı belirti ve bulguları yaygın görülen birçok hastalığın belirtileri ile karıştırılabilir.
Lösemi Nedir?
Löseminin tanımı, “Kemik iliği gibi kan oluşturan dokularda başlayan ve çok sayıda anormal kan hücresinin üretilmesine ve kan dolaşımına girmesine neden olan kanserdir.” Vücudun kan oluşumunu etkilemeye ek olarak, lösemi ayrıca lenfatik sistemi de etkiler, enfeksiyonlarla savaşmayı zorlaştırır.
Lösemi çocuklarda ve ergenlerde / gençlerde en sık görülen kanserdir, özellikle akut lenfositik lösemi (ALL) ve bir dereceye kadar akut miyeloid lösemi (AML). Löseminin, çocuklar ve gençlerdeki 3 kanserden neredeyse 1’ini oluşturduğu tahmin edilmektedir.
Bazı insanlar lösemiyi bir grup kan kanseri olarak adlandırır. Kan kanserleri, kan hücrelerinin üretimini ve işlevini etkiler ve genellikle kanın üretildiği kemik iliğinde başlar. Normalde vücudu patojenlerden ve enfeksiyonlardan koruma rolü olan beyaz kan hücrelerinin lösemiden etkilenmesi yaygındır. Birçok lösemi vakasında, kemik iliği normalde olduğu gibi çalışmayan anormal beyaz kan hücreleri üreterek, bağışıklığın azalmasına ve tekrarlayan enfeksiyonlara neden olur. Düşük beyaz kan hücreleri, düşük trombositler ve anormal kırmızı kan hücreleri, yaygın lösemi semptomlarının altında yatan nedenlerdir.
Lösemi prognozu (hastanın iyileşme ve hayatta kalma şansı) bazı faktörlere bağlıdır, örneğin: hastanın yaşı, genel sağlık durumu, başka herhangi bir kanser öyküsü, genetik ve geçmişte kanser için tedavi edilip edilmediği gibi durumlar oldukça önem taşır. Lösemiyi en kısa sürede tedavi etmek, hayatta kalma oranlarını iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Lösemi Çeşitleri
Hem çocukların hem de yetişkinlerin yaşayabileceği birçok farklı lösemi türü vardır. Farklı türlerin tümü lösemi olarak adlandırılsa da, kemik iliğini ve kanı etkilemeleri dışında tüm türlerin pek ortak yanı yoktur. Sahip olduğunuz spesifik lösemiyi bilmek çok önemlidir, çünkü bu size tedavi kararları vermenize ve semptomlar ve prognoz açısından ne olacağını bilmenize yardımcı olacaktır.
Birine tanı konan lösemi türü kanserli hale gelen kan hücrelerinin tipine bağlıdır. Lösemi tipleri aynı zamanda ne kadar hızlı veya yavaş ilerlemeye eğilimli olduklarında (“ilerleme hızı” olarak adlandırılır) farklılık gösterir. Lösemi genellikle akut (hızlı büyüyen) veya kronik (yavaş büyüyen) olarak tanımlanır. Bazı lösemi türleri çocuklarda daha sık görülürken, diğerleri çoğunlukla veya sadece yetişkinlerde görülür. Dört geniş lösemi alt tipi akut lenfoblastik, akut miyelojenik, kronik lenfositik ve kronik miyelojendir.
Aşağıda, ne kadar hızlı ilerlediklerine ve etkilenen beyaz kan hücresi türüne göre sınıflandırılmış farklı lösemi türleri hakkında daha fazla bilgi verilmektedir:
Akut lösemi: Anormal kan hücreleri olgunlaşmamış kan hücreleri (patlamalar) olduğunda hastalığın çok hızlı ilerlemesine neden olur. Akut lenfositik lösemi (veya ALL) küçük çocuklarda en sık görülen lösemi türüdür, ancak yetişkinlerde de gelişebilir. Akut miyeloid lösemi (veya AML) yetişkinlerde en sık görülen akut lösemi türüdür.
Kronik lösemi: Daha yavaş çoğalan veya biriken daha olgun kan hücrelerini içerir. Akut lösemi ile karşılaştırıldığında, kronik lösemi daha az farkedilir semptomlara neden olma eğilimindedir ve çok daha uzun süre (bazen yıllar) teşhis edilmeyebilir. Kronik lenfositik lösemi (veya KLL) en yaygın kronik yetişkin lösemidir.
Lenfositik lösemi: Lenfatik doku oluşturan ve bağışıklık sistemini oluşturan lenfoid hücreleri (veya lenfositleri) etkiler.
Miyelojenöz lösemi: Hücre farklılaşmasında rol oynayan miyeloid hücreleri etkiler ve kırmızı kan hücrelerinin, beyaz kan hücrelerinin ve trombosit üreten hücrelerin oluşmasına yardımcı olur.
Kıllı hücre lösemi: Kemik iliğinin çok fazla B hücresi (lenfosit) yaptığı nadir ve yavaş büyüyen bir kanser. Anormal B hücreleri mikroskop altında incelendiğinde “kıllı” görünür, bu nedenle hastalığın adıdır.
Miyelodisplastik sendromlar: (ayrıca “kemik iliği yetmezliği” olarak da bilinir) Kemik iliğinin yeteri kadar sağlıklı kan hücresi üretmediği bir grup kemik iliği hastalığının ismi.
Miyeloproliferatif hastalıklar: Kemik iliğinin çok fazla anormal kırmızı kan hücresi, beyaz kan hücresi veya trombosit yaptığı bir grup yavaş büyüyen kan kanseri grubu.
Lösemi Neden Oluşur?
“Genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu” olduğu düşünülse de lösemi geliştirmenin neye bağlı olduğu hala tam olarak bilinmiyor.
Lösemi, birinin kan hücreleri, DNA’larında mutasyonlar edindiğinde hücrelerin gelişim ve işleyişlerini değiştirerek oluşur. Kanserli hücreler normalden daha hızlı büyüyebilir ve bölünebilir, normalde ölecekleri zaman da yaşamaya devam edebilir. Anormal hücreler çoğalmaya devam ettikçe, sağlıklı kan hücrelerini, beyaz kan hücrelerini ve trombositleri “dışarıda tutarlar”. Lösemiye yol açabilen yaygın bir DNA değişikliği türü, bir kromozomdan gelen DNA’nın koptuğu ve farklı bir kromozoma bağlandığı bir kromozom translokasyonu olarak bilinir. Bu, vücudun hücrelerin nasıl bölündüğünü kontrol etme ve tümörleri oluşumdan baskılama yeteneğini olumsuz yönde etkileyebilir.
Lösemi nedenlerinin altında yatanlar hakkında hala öğrenilecek çok şey olmasına rağmen, araştırmacılar bazı lösemi geliştirme riskini artırabilecek belirli risk faktörlerini belirleyebilmişlerdir. Bununla birlikte, lösemili birçok insanın bilinen herhangi bir risk faktörüne sahip olmadığını ve daha yüksek bir riske sahip olmanın mutlaka birinin lösemi geliştireceği anlamına gelmediğini belirtmek önemlidir.
Lösemi İçin Risk Faktörleri
- Kemoterapi ve / veya radyasyon tedavisi almış olmak da dahil olmak üzere daha önce kanser tedavisi görmek, bağışıklık sistemini baskılayan herhangi bir yoğun tedavi lösemi riskini artırabilir
- Down sendromu, Li-Fraumeni sendromu, nörofibromatozis ve Fanconi anemi gibi genetik bozukluklar / anormallikler. Çocuğun ebeveynlerinden miras kalan genetik faktörler, çocukluk lösemi riskini artırabilir, ancak çoğu lösemi vakası bilinen herhangi bir genetik neden ile bağlantılı değildir.
- Benzin, pestisitler ve radyasyon terapisinde bulunan benzen de dahil olmak üzere bazı toksinlere / kimyasallara maruz kalma
- 70 yaşın üzerinde olmak
- Erkek olmak
- Kafkas olmak, özellikle de Rus Yahudi veya Doğu Avrupa Yahudi kökenli
- Sigara veya çok fazla alkol kullanmak
- Lösemili aile bireyleri veya lösemili bir kardeşin olması
- Çocuklarda Ataxia-telanjiektazi, Wiskott-Aldrich sendromu, Bloom sendromu veya Schwachman-Diamond sendromu gibi bağışıklık sistemini etkileyen durumlar
- Obez veya aşırı kilolu olmak
- Çok fazla güneşe maruz kalma
