Demir eksikliği tüm dünyada en çok görülen anemi yani kansızlık türüdür. Özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde demir eksikliğine bağlı anemi oranı yüksektir. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerine rengini veren oksijenin kanda taşınmasını sağlayan bir proteindir. Halk arasında kansızlık olarak bilinen demir eksikliği anemisi, kandaki kırmızı kan hücrelerinin yapısında oksijenin taşınması ve bu hücrelerin kırmızı olmasını sağlayan hemoglobin miktarının azalmasıdır.
Demirin eksik olduğu durumlarda anemi oluşur ve buna bağlı olarak da ‘’demir eksikliği anemisi’’ tanısı konur.
Eksikliğinde insan sağlığına büyük kayıplar yaşatabilir. Demir hangi hastalıklara ve koşullara iyi gelir daha ayrıntılı inceleyelim;
Anemiyi Önler
Anemiye, kırmızı kan hücrelerinin ve hemoglobinin düşük üretimi neden olur, bu nedenle düşük oksijen vücuttaki hücrelere ulaşır. Anemi genellikle düşük enerji seviyelerine neden olur, ancak aynı zamanda vücudun birçok bölümünü etkileyebilir (zayıf beyin fonksiyonundan düşük bağışıklık veya hastalıklarla savaşamama). Dünya Sağlık Örgütü (WHO), dünya genelinde 1,62 milyar anemi vakasının yaklaşık yarısının demir eksikliğine, diğer yarısının genetik faktörlere bağlı olduğunu tahmin etmektedir.
Virginia Politeknik Enstitüsü ve Devlet Üniversitesi İnsan Sağlığı Bölümüne göre, anemi şu durumlarda gelişir: Bireylerde yetersiz demir alımı, emiliminde bozulma veya taşınma, kronolojik veya üreme yaşı ile ilişkili fizyolojik kayıplar veya hastalığa ikincil kronik kan kaybı olması. Yetişkinlerde IDA, azalan iş veya egzersiz kapasitesi, bozulmuş termoregülasyon, immün fonksiyon bozukluğu, GI rahatsızlıkları ve nörobilişsel bozukluk dahil olmak üzere çok çeşitli olumsuz sonuçlara neden olabilir.
Enerji Seviyelerini Destekler
Demir, hücrelere ulaşmak için yeterli oksijene yardımcı olarak devam eden enerjiyi destekler. Demir ayrıca vücudun proteinleri sindirmek ve besinleri emmek için gerçekleştirdiği metabolik enzim işlemlerine yardımcı olur. Demir eksikliğinin yorgunluğa, aktif olmanın zorluğuna ve halsizlik hissine neden olan diğer birçok belirtiye neden olmasının nedeni budur.
Demir eksikliği genellikle düşük konsantrasyon, ruh hali değişiklikleri ve kas koordinasyonu ile ilgili problemlerde ortaya çıkar. Kas hareketi için demir gereklidir, çünkü oksijenin hareket etmelerini ve güçlenmelerini sağlayan kaslarda depolanmasına yardımcı olur.
Bilişsel İşlevi Korumaya Yardımcı Olur
Demir, beyin işlevinin desteklenmesi için gerekli, beyine oksijen taşıdığı için üst düzey bir beyin gıdasıdır; Aslında, vücuttaki oksijenin yüzde 20 kadarı beyin tarafından kullanılır. Bu nedenle, demir eksikliği hafızayı veya diğer zihinsel işlevleri bozabilir. Bebeklerde ve çocuklarda, eksiklik, öğrenme güçlüğüne yol açma potansiyeline sahip psikomotor ve bilişsel anormalliklere neden olabilir.
Gelişimi ve Büyümeyi Destekler
Demir eksikliği özellikle bebeklerde ve çocuklarda normal motor fonksiyonlarını geciktirebilir (düşünceleri aktiviteler ve hareketlerle bağlayabilme yeteneği) bunun yanı sıra yeni bilgileri öğrenme ve işleme gibi zihinsel fonksiyonları da etkileyebilir.
Sağlıklı Bir Gebelik İçin Gerekli
Hamilelikteki demir eksikliği, erken doğum ve ayrıca yeni doğanın zayıf olması riskini de arttırır. Ne yazık ki, prematüre doğan bebeklerin yaşamlarının ilk yıllarında sağlıkla ilgili daha fazla sorun yaşadığı ve gecikmiş büyüme ve bilişsel gelişim yaşayabileceği bilinmektedir.
Tüm gebelere, demir açısından zengin yiyecekler yemeleri ve doktorlarının uygun gördüğü takviyeleri almaları önerilir.
Hamilelik sırasında yetersiz demir alımı bir kadının demir eksikliği kaynaklı anemi riskini artırır. Düşük alımlar ayrıca bebeğinin düşük doğum ağırlığı, erken doğum, düşük demir depoları ve bozulmuş bilişsel ve davranışsal gelişim riskini de arttırır.
DSÖ, Sağlık ve Gelişme Beslenme Bakanlığı tarafından yapılan bir araştırmada, hamilelik sırasında demir takviyesi almanın, anne demirle desteklemediği zaman yüzde 10,2 riskle karşılaştırıldığında, düşük doğum ağırlıklı yeni doğan olma riskinin yüzde 8,4 ile ilişkili olduğunu tespit etti. Anneleri hamilelik sırasında günlük demir takviyesi alan bebeklerde, demir almayan annelerin bebeklerinin ağırlığına göre daha yüksektir.
Bağışıklık Sistemini Destekler
İşlenen metabolik enzimdeki rolünden dolayı, diğer besin maddelerini gıdalardan uygun şekilde sindirmek ve absorbe etmek için demir gerekir. Ek olarak demir, hasar görmüş doku, organ ve enfeksiyon veya hastalık gelişimine yatkın hücreler de dahil olmak üzere vücudun hasarlı bölgelerine yeterli oksijen getirilmesine yardımcı olur.
Olumlu Ruh Halinin Sürdürülmesini Sağlar
Olumlu bir havayı destekleyen nörotransmiter, kandaki yeterli miktarda demirle bağlantılıdır. Ruh haliniz, serotonin, dopamin ve diğer hayati hormonlar dahil olmak üzere, oksijen seviyeleri düşük olduğunda beyinde uygun şekilde sentezlenemeyen hormon dengesine dayanır.
Bu durum demir eksikliğinin kötü bir ruh hali, kötü uyku, düşük enerji seviyeleri ve motivasyon eksikliği ile sonuçlanmasının bir nedenidir. Ruh halinizde değişiklikler, hafif depresyon veya anksiyete gibi değişiklikleri fark ederseniz, bu vücudunuzda muhtemelen demir eksikliğinin belirtileri olabilir.
Huzursuz Bacak Sendromunu Önler
Demir eksikliği, büyük uyku bozukluklarına yol açabilecek huzursuz bacak sendromunun nedenlerinden biridir. Demir, kas spazmlarını ve ağrıyı azaltan kaslara yeteri kadar oksijen taşınmasına yardımcı olur.
