C vitamini o kadar bol miktarda bulunur ki vücutta eksik olması nadirdir. Nadir olan şey ise, bu harika vitamin hakkında her şeyi bilmektir.
C Vitamini Nedir ve Ne İşe Yarar?
L-askorbik asit olarak da bilinen C vitamini, bazı gıdalarda doğal olarak bulunan suda çözünür bir vitamindir. İnsan vücudu bu vitamini sentezleyemez, bu yüzden vazgeçilmez bir besin bileşenidir. C vitamini, vücuttaki diğer antioksidanların yenilenmesine yardımcı olan bir antioksidandır. Demirin emilimini arttırır ve bağ dokusu ve yara iyileşmesinde önemli bir rol oynar. Ayrıca serbest radikallerin cilt ve vücut üzerindeki zararlı etkilerini de geciktirir.
Günde 30 ila 180 mg alımda, vitaminlerin %70 ila 90’ı emilir.
C Vitamini Eksikliği Nedir ve Belirtileri Nelerdir?
C vitamini eksikliği, C vitamini alımı yetersiz olduğunda ortaya çıkar. İşaretleri şunlardır;
Şişmiş veya kanamalı diş etleri
Diş etlerinin iltihabı (ayrıca diş eti iltihabı olarak da bilinir)
Yavaş yara iyileşmesi
Saç kuruluğu ve kırılmalar
Kaba ve kuru cilt
Burun kanamaları
Zayıf bağışıklık
Şişmiş ve ağrılı eklemler
Olası kilo alımı
Yeterli miktarda C vitamini almak sadece bu belirtileri engellemekle kalmaz, aynı zamanda sayısız başka faydalar da sunar. C vitaminin vücuda birçok etkisi vardır. Ayrıntılı olarak inceleyelim…
C vitaminin sağlığa faydaları nelerdir?
Kalp Sağlığını Destekler
Bir Amerikan araştırmasına göre, C vitamini kalp hastalığı riskini azaltmada rol oynayabilir. Çok sayıda kohort çalışması, daha yüksek plazma C vitamini seviyelerinin, kalp hastalığı riskinin azalmasına bağlı olabileceğini göstermiştir.
Daha farklı bazı araştırmalar ise, C vitaminin kalbin egzersizi kadar iyi olabileceğini belirtiyor. Düzenli C vitamini almayan kişilerde endotelin-1 adlı bir proteinin aktivitesini engelleyebilir ve bu da küçük kan damarlarının daralmasına neden olur ve bu da kalp krizine sebep verebilir. Ayrıca C vitamini kan basıncınızı düşürebilir ve atardamarlarınızı esnek tutar.
C vitamininin, arterlerin stres altında genişlemesine yardımcı olduğu da bulundu. Bu durum kan akışını ve dolayısıyla oksijen taşıma yeteneğini de arttırır. Başka bir Hint araştırması, C vitamini açısından zengin meyve ve sebzelerin kalp hastalıklarını önleyebileceğini belirtiyor. Çalışma, C vitamini açısından zengin bir diyetin kan kolesterolünü %1 azaltabileceğini, kalp krizi riskini %2 azalttığını söylüyor.
Ayrıca C vitamini takviyesinin serum kolesterol seviyesini düşürdüğü tespit edildi ve bu da koroner kalp hastalığının önlenmesine yardımcı oluyor.
Kan Basıncı Seviyelerini Düzenler
Johns Hopkins Medicine’ın raporuna göre, yüksek dozlarda C vitamini kan basıncını düşürebilir. C vitamini işlevi, fizyolojik ve biyolojik etkilerine bağlanabilir. C vitamini bir idrar söktürücü gibi davranır ve böbreklerin vücuttan daha fazla sodyum ve su almasına neden olur bu durum da kan damarı duvarlarındaki basıncı azaltır.
C Vitamini ayrıca vücudunuzun kan damarlarını gevşettiği bilinen bir molekül olan nitrik oksit kaynağını da korur. Kan basıncını düşürücü etki takviyelere ek olarak verilebilir, ayrıca günlük tüketen 500 mg’lık bir dozda C vitamini takviyesi, sistolik kan basıncını 4 puan, diyastolik kan basıncını 1,5 puan azaltabilir.
Başka bir İtalyan araştırmasına göre C vitamini ayrıca damar genişletmesini de arttırıyor (kan basıncını düşüren kan damarlarının genişlemesi) ve hatta vazokonstriksiyonu önlüyor.
Bağışıklığı artırır
C vitamini eksikliği vücudun belirli patojenlere karşı direncini azaltır. Bir araştırmaya göre, C vitamini, organizmanın gücünü ve korunmasını artırarak bağışıklık sistemini uyarıyor.
Bağışıklık sistemini korumanın yanı sıra, C vitamini ayrıca çeşitli alerjilerin şiddetini azaltır ve enfeksiyonlarla mücadele eder. Bunu, enfeksiyona cevaben T hücre proliferasyonunu artırarak başarır. Ayrıca yaralardan muzdarip olan bireylerin iyileşme sürecini optimal bir C vitamini dozu ile hızlandırabilecekleri bulunmuştur. Besin maddesi yeni sentezlenen kollajenin kalitesini arttırmış, böylece yara iyileşmesi sürecini hızlandırmıştır.
Soğuk algınlığına gelince, daha fazla araştırma yapılması gerekmesine rağmen, C vitamini soğuk kaynaklı hastalıkların süresini azalttığı bulunmuştur. C vitamini ayrıca astım için de potansiyel bir tedavi yöntemi olabilir. Bu açıdan daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Kanseri önlemeye yardımcı olur
Çok sayıda laboratuvar çalışması, yüksek C vitamini dozlarının prostat, karaciğer, kolon ve diğer kanser hücrelerinin büyümesini yavaşlatacağını göstermiştir. Daha yüksek C vitamini konsantrasyonları da kanser tedavisinde yardımcı olabilir. Kanserli ameliyat edilemez hastalara bir C vitamini tipinin intravenöz olarak verilmesi, herhangi bir yan etkisi olmadan tümör hacminde önemli bir düşüşe neden olmuştur. Askorbat ayrıca birçok çalışmada belirtildiği gibi kanser hücrelerini de öldürmüştür. Cornell Üniversitesi’nden bir başka rapor, C vitamininin agresif kolorektal kanseri durdurduğunu belirtmiştir.
Osteoartrit Tedavisinde Yardımcı
Doğru C vitamini dozunun alınması inflamatuar artritin önlenmesine yardımcı olur ve osteoartrit ile sağlıklı eklemleri korur. Araştırmalar aynı zamanda, en düşük C vitamini seviyesine sahip kişilerin, enflamatuar artrit geliştirme ihtimalinin üç kat daha fazla olacağını belirtmektedir. Ancak daha önce söylediğimiz gibi, dozu not almak önemlidir. C vitamini diyetinin BKA tavsiyesini aşması (erkekler için günde 90 miligram ve kadınlar için günde 75 miligram) artrit semptomlarını kötüleştirebilir.
Göz Sağlığını Geliştirir
Yapılan çalışmalar C vitamini alımının katarakt riskini azaltabileceği göstermektedir. Diğer önemli besinlerle birlikte alındığında vitamin, yaşa bağlı makula dejenerasyonunu ve görme keskinliği kaybını önleyebilir. Aslında, C vitamini alımı yüksek olan kişilerin katarakt riski %20 daha düşüktür. Ayrıca serbest radikallerin gözdeki lens dokusuna moleküler hasar vermesini önleyerek oksidatif stresle savaşır. C vitamini ayrıca çalışmalara göre retina hücrelerinin düzgün çalışmasını artırabilir. Bu vitamin aynı zamanda gözlerindeki kan damarlarının sağlığını da destekler.
C vitamini ayrıca göz sağlığını daha da arttıran gözdeki E vitamini yenilenmesine de yardımcı olabilir. Düzenli olarak C vitamini alımı da üveit tedavisinde (gözün orta tabakasının iltihaplanması, ayrıca uvea olarak da adlandırılır) yardımcı olabilir.
Preeklampsiyi tedavi eder
Bir Amerikan araştırmasına göre, C vitamini preeklampsinin tedavisinde yardımcı olabilir. (hamilelik sırasında yüksek tansiyon) Ancak daha yüksek ihtimal, preeklampsiden oksidatif stres bile sorumlu olabilir. C vitamini oksidatif stresle mücadeleye yardımcı olduğundan, bu durumun önlenmesine yardımcı olabilir.
Diş etlerini korur
C vitamini eksikliği şiddetli bir diş eti iltihabı (diş eti hastalığı) şeklinde periodontal hastalığa neden olabilir. Bunun nedeni, düşük C vitamini seviyelerinin bağ dokusunu zayıflatıp kılcal damarları kolayca parçalayabilmesidir. Aslında, C vitamini eksikliğinin erken bir belirtisi diş etleri kanamasıdır. Bu vitamin diş ve diş etlerinin sağlığından sorumludur.
Alerjilerin tedavisinde yardımcı olur
Vücudunuz bir biyokimyasal olan histamin salgıladığında alerjilerin ortaya çıktığını bilmek önemlidir. C vitamini alımı histamin salınımını azaltır, böylece alerji önlenir.
Başka bir Japon çalışmasına göre, otoimmün hastalık ve ilgili alerjiler de C vitamini ile kontrol edilebilir. C vitamini de saman nezlesi tedavisinde (aynı zamanda alerjik rinit de denir) yardımcı olduğu bulunmuştur.
Ağız kuruluğunu hafifletir
Bazı kaynaklar C vitamininin ağız kuruluğunu önlemeye ve hatta tedaviye yardımcı olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, bu açıdan sınırlı kanıt vardır.
Kan Şekeri Düzenlenmesine Yardımcı Olur
Düzenli takviye C vitamini alımının (1000 mg) tip 2 diyabetli hastalarda kan şekeri seviyesini düzenlediği görülmüştür. C vitamini ayrıca kan damarlarınızdaki diyabetle ilgili hasarı da önleyebilir.
Başka bir Japon çalışması diyabetin C vitamini tedavisi ile kontrol edilebileceğini belirtmektedir. Vitamin insülin mekanizmasını uyardığı ve böylece tedaviye yardımcı olduğu bulunmuştur.
Viral Enfeksiyonları Tedavi Ediyor
Bir çalışmaya göre, yüksek doz intravenöz C vitamini alerjilerin tedavisinde etkili olabilir. Geçmişte, bu tür dozlar kızamık, uçuk, kabakulak ve viral pnömoni gibi enfeksiyonları tedavi etmek için kullanıldı. Bu, C vitamininin bir antibiyotik olarak etkinliğini göstermektedir. Ayrıca, C vitamini bir antioksidan olduğundan, zararlı serbest radikallerle savaşır ve viral enfeksiyonların tedavisine yardımcı olur. Mononükleoz tedavisinde yüksek doz C vitamini almanın da yardımcı olduğu bulundu (anormal derecede yüksek oranda beyaz kan hücrelerinin glandüler ateşe neden olan oranı) Aynı zamanda mononükleozise yol açabilecek serbest radikallerle de savaşır.
Kurşun toksisitesini azaltır
Kan dolaşımındaki düşük C vitamini seviyeleri genellikle yüksek kurşun seviyeleri ile ilişkilidir. Sigara içenlerde düzenli olarak C vitamini takviyesinin kanda kurşun seviyesini azalttığı bulunmuştur. Bir başka çalışma, C vitamininin kurşun toksisitesini hafifletebileceğini göstermektedir. C vitamini yüksek güvenlidir ve kurşun zehirlenmesini önlemeye yardımcı olur. Bununla birlikte, bazı çalışmalar C vitamini almanın kurşun toksisitesini etkilemeyeceğini söylüyor.
İnme ile savaşır
C vitamini yönünden zengin yiyecekleri yemek, inmeyi ve özellikle de hemorajik inmeyi önleyebilir. C vitamini kan basıncını düşürerek inme ile mücadele edebilir. Düşük C vitamini düzeyleri de kendiliğinden beyin kanaması riskini artırabilir.C vitamini, demir ile birlikte, inme riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca, bir araştırmaya göre, kanlarında yüksek C vitamini seviyesine sahip kişiler, felç risklerini %42 azaltabilir.
Ruh halinizi iyileştirir
Hastanede yatan hastalar üzerinde yapılan çalışmalar, yeterli miktarda C vitamini almanın ruh halinizi iyileştirebileceğini kanıtlamıştır. Duygu durum arttırıcı etkileri vardır. C vitamini takviyesi alan öğrencilerde anksiyetenin azaldığı görülmüştür.
Kilo kaybını sağlar
Yeterli C vitamini almak, egzersiz sırasında vücut yağının oksidasyonunu arttırır. Bu nedenle, C vitamini eksikliği kilo ve yağ kaybını engelleyebilir. C Vitamini ayrıca metabolizmayı arttırır ve bu kilo kaybına yardımcı olur.
